Wat is het belang van vitamine A en waar zit het in?

Vitamine A krijgen we binnen via voeding uit dierlijke producten. Maar wist je dat als je een mango of wortel eet, je lichaam hieruit ook vitamine A aanmaakt? Als huidverzorging kennen we het vooral als retinol. Waarom is vitamine A zo belangrijk?

Waar is vitamine A goed voor?

Vitamine A is een in vet oplosbare vitamine die je nodig hebt voor een normale groei, het afweersysteem, een gezonde huid, haar en nagels en een normaal gezichtsvermogen. Je lichaam heeft vet nodig voor een goede opname van vitamine A. Waarvoor is vitamine A allemaal goed?

Waar zit vitamine A in?

Vitamine A komt alleen voor in dierlijke producten, vooral lever is een rijke bron. Je haalt het uit vlees, vleeswaren, melk, melkproducten, vis en eidooier. Ook aan sommige producten wordt kunstmatige vitamine A toegevoegd, zoals margarine, halvarine en bak- en braadproducten. Je lichaam neemt uit deze dierlijke voeding ongeveer 70 tot 90% vitamine A op en slaat dit op in de lever en een teveel deels ook in lichaamsvet. In supplementen vind je vitamine A op het etiket terug als retinylacetaat of palmitaat. Er bestaan ook supplementen met alleen bètacaroteen. In de cosmetische sector staat vitamine A bekend als retinol.

Bètacaroteen als pro-vitamine A

Vitamine A kan in het lichaam ook worden gemaakt van bètacaroteen, ook pro-vitamine A genoemd, een precursor. Dit is een chemische stof die tijdens een reactie in een andere stof wordt omgezet. Bètacaroteen is een carotenoïde en zorgt voor de oranje, rode en gele kleur van bepaalde groente- en fruitsoorten. Het komt voor in (blad)groenten, koolsoorten en fruit, zoals mango, zoete aardappel, wortel, chilipeper, pompoen, boerenkool en spinazie. Je lichaam zet bètacaroteen om in vitamine A naar behoefte en neemt ongeveer 9 tot 22% op. Je kunt dus niet te veel vitamine A binnenkrijgen omdat je bijvoorbeeld heel veel wortels eet, iets dat wél kan als je te veel lever eet.

Wat merk je bij een vitamine A tekort?

De belangrijkste oorzaak van een vitamine A tekort is onvoldoende inname via voeding, bijvoorbeeld door een streng dieet. Bij een normaal voedingspatroon is de kans op een tekort erg klein. In ontwikkelingslanden komen gevolgen door een vitamine A tekort vaker voor. Soms zijn bepaalde aandoeningen de oorzaak, zoals van de alvleesklier, lever of darmen, waardoor het lichaam niet in staat is om voldoende vitamine A uit voeding op te nemen. Mensen die veel alcohol drinken lopen ook een groter risico. Wat kun je merken bij een vitamine A tekort?

Natuurlijk hoeven deze klachten niet door een vitamine A tekort te komen. Een vitamine A tekort kan worden vastgesteld door een bloedtest via een arts.

Is te veel vitamine A gevaarlijk?

Ja, te veel vitamine A kan schadelijk zijn. Vermoed je dat je een vitamine A tekort hebt, ga het dan niet zomaar aanvullen. Laat het eerst vaststellen door een bloedtest, daarna kan een arts je adviseren over een eventuele aanvulling van extra vitamine A. Omdat het lichaam de in vet oplosbare vitamine A zeer goed opneemt, is het niet of nauwelijks in staat om een overschot uit te scheiden, zoals bij wateroplosbare vitamines via de urine. Eet daarom ook niet te veel lever, maar houd maximaal één keer per week aan als richtlijn. Als vitamine A zich opstapelt in het lichaam, kan dat leiden tot de volgende verschijnselen:

Vitamine A voor de huid

Het is je vast niet ontgaan: vitamine A als wondermiddel voor de huid. Vitamine A zuur is inderdaad bewezen effectief voor de huid en alleen verkrijgbaar op doktersrecept. Het wordt vaak voorgeschreven bij huidproblemen zoals acne, rosacea of hyperpigmentatie. Vitamine A zuur verbetert de huidstructuur, vermindert rimpels door zonschade en laat pigmentvlekken verminderen. Er worden ook veel huidverzorgingsproducten verkocht met daarop retinol groots verkondigd. Of het werkt ligt echter aan de vorm van vitamine A die erin zit, het percentage, de andere ingrediënten en of de verpakking luchtdicht is. De kans bestaat dat je betaalt voor een product dat niks doet.

Vitamine A zuur juist gebruiken

Hoewel vitamine A zuur echt werkt, kan het de huid ook irriteren en bijvoorbeeld bultjes of schilfers veroorzaken. Gebruik in je enthousiasme of ongeduld niet meteen heel veel vitamine A zuur, maar bouw het rustig op en kijk hoe je huid reageert. Breng het niet ‘s ochtends aan maar ‘s avonds, vitamine A zuur (tretinoïne) reageert namelijk op zonlicht. Volg altijd de instructies op van je huisarts of dermatoloog. Pas na acht tot twaalf maanden zie je pas goed de resultaten. Geduld is hier dus een schone zaak!